కేజ్రీ & ఉత్తర కుమారుని ప్రగల్భాలు

శమీ వృక్షం = జమ్మిచెట్టు.
ఖేజ్రీ అంటే జమ్మిచెట్టు.
ప్రాముఖ్యత - అంటే
మహేతిహాసం "మహాభారతము" [= "జయమ్"/ जयम ] లో - 
ఉత్తరగోగ్రహణం సంఘటన సమయాన 
ఖేజ్రీ అంటే జమ్మి చెట్టు వద్దకు
బృహన్నల రధాన్ని నడిపాడు. 
అప్పుడు 'ఉత్తర కుమారుని ప్రగల్భాలు ' , 
అర్జునుడు తన పాశుపతాస్త్రం ధనుస్సును తీసుకుని 
యుద్ధానికి బయలుదేరతాడు.
కౌరవులను ఎదుర్కొని, మూర్ఛిల్ల జేసారు.  
తలపాగాలలోని బొమ్మపొత్తికలు తీసుకుంటారు.
శిష్య ఉత్తర కుమారి కోరింది, 
అందుకని, బొమ్మ పొత్తికలను కత్తిరించి, 
విరాట రాజు భవనమునకు వెళ్ళుట - కొస మెరుపు.
;
పై essay లోని పదావళి ;-
जयम = మహా భారతమ్ , 
 బొమ్మ పొత్తికలు , ఉత్తర కుమారుని ప్రగల్భాలు ,
పాశుపతాస్త్రం , బృహన్నల ,
శమీ వృక్షం = జమ్మిచెట్టు , కేజ్రీ Tree 

కామెంట్‌లు

కామెంట్‌ను పోస్ట్ చేయండి

My Pen

శ ష స - లు ఒకే పదంలో

య ర ల శ ష స హ - వీనిలోని -  శ ష స  - లకు ఉచ్ఛారణా భేదం ఉన్నదని, కనిపెట్టి,  ఆ మూడిటి ధ్వని స్థానములను  కనిపెట్టిన ఘనత మన భారతీయులది.  అతి ప్రాచీన కాలమున "పాణిని" మున్నగు మహానుభావులు అచ్చులకు, హల్లులకు,  సున్న, అరసున్న, విసర్గలకు, అనునాసికములకు కల ప్రత్యేకతలను భారతీయులకు అందించినారు. ఇట్టి ఘనతను సాధించిన వ్యాకరణకర్తలు  మన ప్రాచీన భారతీయులు అవడం  మనకు గర్వ కారణం. కంఠ్యములు - హ [ అ, ఆ];  తాలవ్యాలు - య, శ [ ఇ, ఈ ] ;  మూర్ధన్యాలు - ష, ఱ, ర  [ ఋ ౠ ];  దంత్యాలు :- ర, ల, స ;  దంత్యోష్ఠములు :- వ ; శ ష స - లు ఒకే పదంలో పక్క పక్కనే  ఏ రెండు ఐనా వస్తే వాటిని ఉచ్ఛరించడం క్లిష్టమే కదా!  వీనిని స్పష్టంగా పలుక గలవారు  "మన తెలుగు వారే నని!" కితాబు కూడా లభించింది మరి!  [గత దశాబ్దం దాకా - అన్న మాట.]  ఇప్పుడు అట్లాంటి కొన్ని పదాలను గమనిద్దామా!?  ;  శ్రీ సాయిదేవ మహరాజ్ ;    శ్రీ సత్యసాయి : శ్రీశైలం ; ; శ్రావస్తి ;  శేషశైలవాస! ; శేషప్రశ్న ;  శ్రీశాతవాహన : శ్యామసుందరుడు ;  శేషగిరి రావు ; శేషాద్రి ; శేషమాంబ ; శేషమ్మ ; శేషు ;  శుభాకాం
మరింత చదవండి

కాందిశీకులు

చిత్రం
కాందిశీకులు :- కాందహార్, ఆఫ్ఘనిస్థాన్ ముఖ్యపట్టణం. అక్కడినుండి భారతదేశానికి వచ్చినవాళ్ళు,  క్రమంగా - విదేశాలనుండి, ఇతరదేశాల నుండి ఇక్కడికి వచ్చినవాళ్ళు  అనే అర్ధం లో ఈ మాట స్థిరపడినది.  ఇతర సమానార్ధక పదములు కొన్ని ఉన్నవి. 1.కాందిశీకులు  2.వలస: వలసలు పోవుట 3. immigration 4. migration;  ఌౡ ఌౡ   వఌ (waLi)  ; ళ  ళ ళ ళ (ళ = La ) :   ఆముదాలవలస,  తగరపువలస, కొత్తవలస, నాతవలస - మున్నగు అనేక ఊళ్ళ పేర్లు ఆంధ్రదేశాన, త్రిలింగదేశాన కలవు.  ఇతర ప్రాంతాలనుండి వలస వచ్చిన ప్రజలు  కొత్తగా నిర్మించుకున్న ప్రాంతాలు - అని సారాంశము.   ౧ ౨ ౩ ౪ ౫ ౬ ౭ ౮ ౯ ౧౦   - ౧ ౨ ౩ ౪ ౫ ౬ ౭ ౮ ౯ ౧౦    12  Flowery, carpet design   ఌౡ ఌౡ   వఌ (waLi)  ; ళ  ళ ళ ళ (ళ = La ) :   1. జీవితకథ:- ఇతరుల జీవితకథలను వ్రాయుట: 2. ఆత్మకథ:- స్వంత (తన) బ్రతుకుచిత్రణ,  స్వీయకథాకథనం 3. మోనోగ్రాఫ్ :-  అంటే ఒకే వ్యక్తి, లేక విషయం మీద రాయబడిన చిన్న పుస్తకం, లేక  సుదీర్ఘ  వ్యాసం. ఈ పుస్తకం  కవిరాజు గారి జీవితం, సాహిత్యం, సామాజిక, రాజకీయ కృషిపై ఒక  సమగ్ర, సంక్షిప్త వివరణ.   ( మాటకు అర్ధము ) పోపులపెట్టె :
మరింత చదవండి

అక్కల కర్ర దేని పేరు!?

అక్కల కర్ర  అంటే ఏమిటి? అది ఒక మొక్క,  ఆయుర్వేద వైద్యానికి బహుళ ఉపయుక్తమౌతున్న చెట్టు   అక్కలకర్ర/ అక్కర కర్ర - ; ] నత్తి తగ్గడానికి - అక్కల కర్ర ;-  రోజు అక్కల కర్ర వేరు ముక్కను  కొద్దిగా గంధం తీసి నాలుక పైన కొద్దిగా రాస్తుంటే  నత్తి తగ్గుతుంది.  ఎక్కువ రాస్తే పుండు పడుతుంది జాగ్రత్త.  దీనిని సంస్కృతంలో అకాల కరభ అంటారు ,  ఇంగ్లీషులో స్పానీష్ పెల్లిటోరి అని అంటారు  ; पेड़ ;-  अकरकरा (Pyllitory root).  अकरकरा :-  అక్కల కర్ర  =  Akkala karra; అక్కల కర్ర  =  Akkala karra   ; Akkal-Kara in Hindi,  Akkal Kadha in Marati, Akkarakaaram (Tamil) ; evidence based information for           Anacyclus Pyrethrum (Akarkara) ;  ************************************, బొమ్మాళీ బుట్టబొమ్మ ; LINK ; G+ ; తెలుగు మాటల బాట ;  carpet designs on computer screen ; ;
మరింత చదవండి

పొడుపు కథ , ప్రశ్న చాటువు

ఈ సీస పద్యం అచ్చమైన పొడుపు కథ. ఇది ప్రౌఢరాయల ఆస్థాన కవి ఎవరో రచించి ఉంటారు.  ఎనిమిది ప్రశ్నలు?  వాటికి జవాబులు ఈ చాటువులో కవి పొందుపరచాడు. “ రాముడెవ్వానితో రావణు మర్దించె? పర వాసు దేవుని పట్నమేది ? రాజమన్నారుచే రంజిల్లు శరమేది ? వెలయ నిమ్మ పండు విత్తునేది? అల రంభ కొప్పులో అలరు పూదండేది? సభవారి నవ్వించు జాణ యెవడు? సీత పెండ్లికి ఓలిచేసిన విల్లేది? శ్రీ కృష్ణుడేయింట చెలగు చుండు?  అన్నిటను జూడ ఐదేసి యక్షరములు ఈవ లావాల జూచిన నేక విధము   చదువు నాతడు “ భావజ్ఞ చక్ర వర్తి”   లక్షణోపేంద్ర ప్రౌఢరాయ క్షితీంద్ర !” పై పద్యంలో మొదటి ఎనిమిది పాదాలు ప్రశ్నలు.  తదుపరి రెండు పాదాలు వాటి జవాబులు తెలిపే సూచికలు.(క్లూస్)     మూడవ పాదం ఎవరైతే జవాబులు చెపుతారో వారిని  “ భావజ్ఞ చక్రవర్తి” అని పిలవాలని,  నాల్గవ పాదం ప్రౌఢరాయల! సంబోధన. ఇక జవాబుల సూచికలు- ప్రతి జవాబుకి ఐదు అక్షరాలు ఉంటాయి,  ముందునుంచి వెనుక నుంచి చదివినా ఒకేలా ఉంటాయి. (ఉదా;- “ కిటికి”వలె );- 1.రాముడు ఎవరి సహాయంతో రావణుని చంపాడు? 2.వాసుదేవుని పట్నం పేరు ఏమిటి? 3.రాజమన్నారు అనే రాజు చేతిలో బాణం ఏమిటి?(శరము=బాణము) 4.
మరింత చదవండి

మాండవి, జానకి

కుశధ్వజుడు ఎవరు? తక్షశిల", "పుష్కలావతి" పట్టణాల  ప్రాధాన్యత ఏమిటి?:-  A] కుశధ్వజుడు :-  ప్రభువు, మిధిలాధిపతి ఐన జనకుని సోదరుడు. ఇతని భార్య చంద్రభాగ. కుశధ్వజుని కుమార్తెలు మాండవి , శృతకీర్తి . దశరధుని పుత్రులు భరతునికి 'మాండవి ' ని , శత్రుఘ్ను ని కి 'శృతకీర్తి'ని ఇచ్చి పెళ్ళి చేసెను. కనుక దశరధునికి వియ్యంకుడు ఐనాడు కుశధ్వజుడు. B] ] మాండవి , భరతుల ;- కొడుకులు తక్షుడు, పుష్కలుడు. వీరి రాజ్యాలకు ;- " తక్షశిల ", " పుష్కలావతి " - లు. [ Takshasila/ Taxila and Pushkalavathi ] . సింధూనది పడమటి దిక్కున ఈ సామ్రాజ్యాలు వైభోగంగా అలరారినవి. 6th BC, ; Gandhaara , capital ;-  1902 లో జాన్ మార్షల్, సర్ మార్తిమెర్ వీలర్  [ John Marshal, Sir Mortimer Wheeler ]  ఆర్కియాలజీ పరిశోధనలతో  ఈ రామాయణ కాలం నాటి ప్రాచీన సామ్రాజ్యాల ఉనికి  ప్రపంచమునకు విదితమైనది.  ; ==============================; kuSadhwajuDu :- prabhuwu, midhilaadhipati aina janakuni sOdaruDu. itani bhaarya candrabhaaga. kuSadhwajuni kumaartelu maamDawi, SRtakeerti. daS
మరింత చదవండి

ఉభయకుశలోపరి, ఇట్లు, చేవ్రాలు

ఆర్యా! ; మహారాజశ్రీ, అయ్యా, ఉభయకుశలోపరి ;  ఇచ్చట అంతా క్షేమం, అంతా క్షేమం అని తలుస్తాను ; మ.ల.సౌ. = మహా లక్ష్మీ సమానురాలైన ; మాతృమూర్తికి,  పితృ దేవులకు / నాన్న గారికి ;  ఆచార్య దేవులకు/ గురుదేవులకు  బ్రాతృ సమానులైన ; పాదాభివందనములతో -  ఇట్లు , భవదీయుడు ; ఇట్లు , మీ చరణదాసి ; ఇట్లు , మీ పాదదాసి ;  మీ పాదములకు నమస్సులతో ;  గం. భా. స. = గంగాభగీరథి సమానురాలైన  ; మీకు విన్నవించునది ఏమనగా ;  చిరంజీవికి ; చిరంజీవులకు ఆశీస్సులు  పెద్దలకు నమస్సులు, పిన్నలకు ఆశీస్సులు ; అధ్యాపకులకు ; శిష్యా! ;  దైవసమానులైన అత్తగారికి/  దైవ సమానులైనమామగారికి ;  ఇంతే సంగతులు... చిత్తగించవలెను మీ క్షేమసమాచారములను తెలుపగోరుతూ ; అడిగానని  చెప్ప గోరుతూ యావన్మందినీ అడిగానని  చెప్ప గోరుతూ ;  హామీ పత్రమును జత చేస్తూ ; ఇట్లు ; చేవ్రాలు [ వీలునామా, దస్త్రములలో] ; చిన్న సవరణ ; తాజా ; తాజా లేఖనములు ; ; ఉభయ కుశలోపరి ;-  పద సంపద ; ; సందర్భ words  ; *******************************,  ] చిన్న సవరణ ; పోస్టాఫీసు లో వస్తువులకు ,  ఉద్యోగులు వగైరా లకు గల పేర్లు ?  ;- ; ఉత్తర ప్రత్యుత్తరములు ; ప్రేమలే
మరింత చదవండి

హల్లుల చెట్టు

చిత్రం
గంగరావి చెట్టు , ఈ పేరు పెట్టడానికి గొప్ప అభిప్రాయాలను చెప్పను. తెలుగులో "గంగ" అనే పేరుపట్ల కల ఆసక్తి, జిజ్ఞాసలు ఇట్లాంటి అచ్చ తెనుగు మాటలను మన తేనెలూరే భాషా కాంచన మంజూషాన పొందుపరిచినవి. గంగడోలు (గళ కంబళం, అని సంస్కృత పదము) గంగబోండాలు(కొబ్బరి బోండాలు), గంగోదకం, గంగమ్మ, గగన గంగ, ఆకాశ గంగ, గంగోత్రి, గంగాజలాదులు పట్టికలో అనేకం ఉన్నవి.  గంగరావి - అనే పేరుకి మూలమేమిటో తెలీకున్నా ఈ పేరును నా బ్లాగుకు పెట్టాను. నవ దవన అచ్చులు, హల్లులు  (అచ్చులు, హల్లుల చెట్టు ) Sunday, July 5, 2014 ; 3. 16 PM 
మరింత చదవండి

"క" గుణింతం చెప్పాలా?

చిత్రం
కురవై - = సముద్రము    *********************** "క" -  సాగదీస్తే "కా" :  దిగేస్తే "కి" - దిగేసి లాగేతే "కీ" ;  కుదేస్తే "కు" : కుదేసి పీకితే "కూ" ;  ఒంగోబెడితే "కొ":  (ఆటలో కూత బెడితే "కో" ; వంగోబెట్టి పరిగెత్తిస్తే కూడా "కో" నే!:   ఔ ఔ అంటే "కౌ":  పున్నమి జాబిల్లి బింబాన్ని పక్కన పెడ్తే "కం":  హాఛ్ హాఛ్ అని తుమ్మితే "కః":)   ఈ గుణింతాల భట్టీయ మార్గం నాది కాదు, లెండి, ఏదో తెలుగు సినిమాలో కోట శ్రీనివాసరావు విలను వేసిన అడ్డగోలు బాట. దర్శకుడు E.V.V.  - : ఇంకా నాకు మూవీ పేరు జ్ఞాపకం రావట్లేదు.............. ["క" గుణింతం చెప్పాలా? ] ఌౡ ఌౡ   వఌ (waL)  ; ళ  ళ ళ (ళ = La ) :  ఱ ( ~ra ) ఱ ఱ ఱ ఱ ఱ  image  చెన్నుగ = అందమైన, పొందిక ఐన: అని అర్ధం. చెన్నకేశవస్వామి - ఇందుకు ఉదాహరణ. ఈ తెలుగుపద సంబంధి చెన్నై . 1500 లో పరిపాలించిన "చెన్నప్ప నాయకర్" (చెన్నప్ప నాయకుడు)  పేరు మీద నగరానికి కలిగిన నామమిది. నేటి తమిళనాడు రాష్ట్ర రా
మరింత చదవండి

కపోల కల్పనలు

కపోల కల్పనలు - భావ, అర్ధములు ఏమిటి? ఊహా జగత్తు - లేనిదానిని ఉన్నట్లుగా కల్పించి చెప్పుట ;  not in bad line - angle. స్వార్ధం ఏమీ లేకున్నా,  కొందరు - ఉత్తిగా/ ఊరికనె - కల్పనలు చేసుకుని,  లేనిదానిని,నిజంగా జరిగింది - అనే భ్రమలు  కల్పించగల సత్తా ఉన్న ఊహలే "కపోల కల్పనలు". "కపోల కల్పనలు". చిత్రం ఏమిటంటే - కపోలం - LINK  లేదు. ........  ప్రాచీనకాలంలొ - స్త్రీలు - చెక్కిళ్ళపైన .రంగుల రేఖలు,  బొమ్మలు చిత్రించుకునే వారు -  ఆ ఆచారం నుండి ఈ word - వచ్చినది ఏమో!?
మరింత చదవండి